Rozwój Internetu przyniósł społeczeństwu wiele korzyści. Uprościł dostęp do informacji i ich wymianę, nawiązywanie kontaktów i komunikację. Pozwolił na cyfryzację wielu aspektów codziennego życia, uproszczenie procedur i przyspieszył postęp technologiczny. Jednocześnie sieć niesie ze sobą szereg zagrożeń, których trzeba być świadomym.

A na internautę coś złego czyha na każdym kroku. Tymczasem dostęp do internetu mają coraz młodsi użytkownicy, już dzieci w wieku przedszkolnym dostają do rąk smartfony i tablety. Dla młodego pokolenia użytkowników sieć jest nierozerwalnym elementem codzienności, czymś absolutnie normalnym. Pojawiła się przed nimi i nic nie wskazuje na to, że szybko zniknie. Zagrożenia w internecie czyhają nie tylko na najmłodszych. Uświadamiać trzeba wszystkich – w tym dorosłych i seniorów, którzy szukając kontaktu z bliskimi, coraz częściej zanurzają się w świecie online.

Co to są media społecznościowe?

Przed zagłębieniem się w to zagadnienie wypada przytoczyć nieco historii. Social media nie pojawiły się od razu w internecie, ale od kiedy tylko zdobyły popularność, stały się jego nieodłącznym elementem i zmieniły go na zawsze. Z początku sieć miała bowiem ekskluzywny charakter – jej użytkownicy kryli się za anonimowymi pseudonimami, ogólnie przyjętą zasadą było zaś niepodawanie swoich danych, w tym imienia i nazwiska, do wiadomości publicznej. Nawet popularny YouTube u progu swojej działalności zachęcał użytkowników do anonimowości. Internauci wymieniali się więc poglądami na grupach dyskusyjnych, mailingowych i na forach internetowych. Grono to było w zasadzie nieliczne na tle społeczeństwa, więc każdy nowy internauta musiał dostosować się do ogólnie panujących zasad, tzw. netykiety albo był z danej społeczności usuwany.

Media społecznościowe, jakie znamy obecnie, znacząco zmieniły ten obraz. Coraz więcej osób zyskiwało dostęp do sieci. Często nie były one świadome czyhających w niej zagrożeń. Jednocześnie portale takie jak Facebook zachęcały do chwalenia się swoją tożsamością w celu nawiązania kontaktu z osobami znanymi w rzeczywistości. Było to coś wcześniej nie do pomyślenia, bowiem dotychczas internauci oddzielali grubą kreską rzeczywistość wirtualną od tej namacalnej.

Można więc przyjąć, że media społecznościowe, takie jak Facebook, Instagram czy TikTok, to miejsca, w których użytkownicy pojawiają się nie celem zdobycia informacji czy wymiany poglądów, ale nawiązania kontaktów. Posługują się swoimi prawdziwymi danymi (co jest warunkiem w regulaminie różnych platform) i integrują ze znajomymi ze świata rzeczywistego oraz tworzą nowe znajomości. Media społecznościowe opierają się na budowaniu sieci kontaktów oraz reagowaniu na informacje i wydarzenia. Działania użytkownika są widoczne dla grupy jego znajomych, którzy również mogą dokonać interakcji na to samo zdarzenie.

Portale społecznościowe – korzyści i zagrożenia

Niewątpliwie media społecznościowe dają wiele korzyści. Wymienić tu można:

·       Łatwy kontakt ze znajomymi z prawdziwego świata;

·       Możliwość nawiązania nowych znajomości;

·       Uczestniczenie w grupach tematycznych na temat hobby lub tematów bliskich użytkownikowi;

·       Łatwość pozyskiwania informacji na temat bieżących wydarzeń i możliwość wymiany poglądów na ich temat;

·       Personalizacja wyświetlanych treści zgodnie z upodobaniami użytkownika;

·       Prostota w publikacji zdjęć i aktualności z życia, by poinformować o nich znajomych i bliskich;

·       Łatwiejszy kontakt z celebrytami.

Liczne są jednak także argumenty przeciw. Jakie zagrożenia niosą media społecznościowe?

·       Osoby niepowołane mogą mieć dostęp do intymnych informacji o życiu użytkownika;

·       Co raz pojawiło się w internecie, raczej z niego nie zniknie;

·       Nadmierne korzystanie z social mediów, np. Instagrama, powoduje ryzyko uzależnienia;

·       Ryzyko interakcji z osobami, których użytkownik wolałby uniknąć;

·       Zagrożenie ze strony hakerów;

·       Ryzyko wycieku danych osobowych.

To tylko kilka z powszechniejszych mankamentów social mediów. Jednak większości z nich można zapobiegać.

Jak bronić się̨ przed zagrożeniami na portalach społecznościowych?

Jeśli chodzi o media społecznościowe, zagrożenia czyhające w nich wynikają głównie z niefrasobliwości użytkowników. By zwiększyć swoje bezpieczeństwo w sieci, należy przede wszystkim zastosować restrykcyjne ustawienia prywatności. Polegają one na ograniczeniu grupy odbiorców publikowanych przez użytkownika informacji. Warto się zastanowić, kto powinien mieć dostęp do aktualizacji, zdjęć i listy znajomych. Najlepiej, by udostępniane były one nikomu, ale wtedy zanika sens mediów społecznościowych. Wobec tego idealnym kompromisem jest ograniczenie grona odbiorców do rodziny albo znajomych. Dobrze jest mieć też kontrolę nad tym, kto oznacza nas na zdjęciach. Dla własnego bezpieczeństwa lepiej nie zamieszczać w sieci publicznie zdjęć z własnym wizerunkiem, zwłaszcza gdy są one podpisane. To od nas samych zależy bezpieczeństwo naszych danych osobowych.

Bezpieczeństwo dzieci w mediach społecznościowych

Szczególnie na cyfrowe zagrożenia powinni być wyczuleni rodzice. Tak, to od Ciebie zależy bezpieczeństwo w sieci Twojego dziecka! Niestety, ale to często opiekunowie albo dają zły przykład, albo zwyczajnie ignorują niebezpieczeństwo przedwczesnego kontaktu pociechy z internetem. Co gorsza, zdarza się, że naruszają przy tym prywatność dziecka. Dotychczas bowiem zdjęcia noworodków czy np. z chrztu lądowały w domowym archiwum albo w klaserze i wgląd do nich mieli co najwyżej goście albo rodzina. Dzisiaj dzieci wystawia się na widok publiczny w social mediach, zanim jeszcze nauczą się siadać. Tymczasem nawet noworodek ma prawo do poszanowania prywatności, a euforia po powiększeniu się rodziny nie powinna przyćmić troski o bezpieczeństwo pociechy. To zaś w dzisiejszych czasach roztacza się nie tylko na przestrzeń materialną, ale też na sieć internetową.

W przypadku starszych dzieci opiekunowie powinni stawiać na świadomość i edukować podopiecznych o zagrożeniach ze strony mediów społecznościowych. Dla dobra relacji w domu warto ustalić z wychowankiem granice korzystania z internetu i wraz z nim założyć mu pierwsze konto, pokazać jak bezpiecznie i mądrze korzystać z Instagrama itp. Dzięki temu media społecznościowe staną się wartościowym narzędziem w rękach młodego internauty.

Inne zagrożenia w mediach społecznościowych

To wszystko uchroni rodzinę przed zagrożeniami. Dzieci są szczególnie narażone np. na stalking. Doczekał on się nawet definicji w polskim prawie jako uporczywie nękanie. Chociaż to zjawisko starsze od internetu, to jednak dzięki sieci stalkerzy mają dużo łatwiejsze życie. A niefrasobliwość użytkowników w social mediach tylko ułatwia im zadanie. Warto wiedzieć z kim rozmawia pociecha, czy nie jest adresatem podstępnych wiadomości albo zwyczajnie gróźb. Pamiętajmy, że obecnie łatwo jest ustalić nadawcę takich treści, dlatego wszelkie przejawy nękania należy zgłaszać na Policję. Media społecznościowe powinny być miejscem przyjaznym dla każdego.